De zeven grondbeginselen van licht
In 2002 bracht Anders Liljefors, hoogleraar emeritus aan het KTH Royal Institute of Technology en de Universiteit van Jönköping, de essentie van verlichtingsdesign terug tot zeven principes die bepalen hoe wij onze omgeving waarnemen en vormgeven.
Een brug tussen wetenschap en licht
Anders Liljefors, SAR/MSA en hoogleraar emeritus aan het KTH Royal Institute of Technology en de School of Engineering aan de Universiteit van Jönköping, was een pionier op het gebied van het begrip voor de relatie tussen licht en menselijke ervaringen. Van 1984 tot 2002 ontwikkelde en leidde hij het curriculum voor verlichtingsdesign aan de KTH School of Architecture, waarbij hij de kloof overbrugde tussen de wetenschappelijke kennis over menselijk zicht en architectonische verlichting.
Liljefors introduceerde de zeven grondbeginselen voor verlichtingsdesign in zijn compendium Visual Evaluation uit 2002: Methods for Visually Inspecting Lighting. Deze principes bieden een kader bij het beoordelen van de rol van het licht tijdens de vormgeving van hoe we ruimtes, objecten en texturen waarnemen.
We beschouwen de manier waarop licht beïnvloedt wat we zien vaak als vanzelfsprekend en zijn ons niet bewust van de diepgaande impact ervan op onze visuele en emotionele ervaring. Door deze effecten te begrijpen, kunnen we verlichtingsoplossingen creëren die niet alleen voldoen aan functionele behoeften, maar ook onze omgeving esthetisch en emotioneel verbeteren. Hieronder vindt u de zeven grondbeginselen die de creatie van effectieve verlichtingsoplossingen sturen.
Lichtniveau
Het samenspel tussen licht en donker bepaalt onze perceptie van de helderheid van een ruimte. Het zet de toon voor activiteit en rust en beïnvloedt onze fysiologische toestand en stemming. Het lichtniveau moet een balans bereiken die het doel van de ruimte aanvult en tegelijkertijd comfort en functionaliteit garandeert.
Schittering
Schittering verstoort onze visuele ervaring wanneer de helderheidscontrasten groter zijn dan wat onze ogen comfortabel vinden. Het is van essentieel belang om lichtbronnen zorgvuldig te positioneren en onder een hoek te zetten om schittering te minimaliseren, waardoor zowel comfort als bruikbaarheid in de ruimte worden gegarandeerd.
Schaduwen
Schaduwen voegen dimensie en helderheid toe aan onze visuele wereld. Ze definiëren textuur, vorm en diepte door het contrast tussen lichte en donkere gebieden. Schaduwen, of ze nu scherp of diffuus zijn, kunnen de esthetiek van een ruimte verbeteren en de focus van de kijker sturen.
Reflecties
Reflecties komen voor wanneer licht van een oppervlak wordt weerkaatst, wat de visuele complexiteit van een ruimte verrijkt. De manier waarop reflecties zich manifesteren is afhankelijk van de oppervlaktestructuur. Gladde oppervlakken creëren scherpe, heldere reflecties, terwijl ruwere oppervlakken het licht verspreiden voor een zachter effect. Het zorgvuldig benutten van reflecties kan opvallende visuele effecten en verschillende lagen creëren.
Lichtverdeling
Lichtverdeling bepaalt hoe licht over een ruimte wordt verspreid en hoe we het licht ervaren. De positie en het type lichtbron werken samen met de architectuur van de ruimte om diepte en karakter te creëren. Een werkplek vraagt bijvoorbeeld om gelijkmatig en functioneel licht, terwijl een winkel profiteert van een meer dramatische verdeling om specifieke elementen te benadrukken.
Oppervlaktekleur
Licht communiceert met oppervlaktekleuren om onze waarneming vorm te geven. Daglicht dient als een natuurlijke referentie voor kleurweergave, maar het uiterlijk van een oppervlak kan door kunstmatige verlichting drastisch veranderen. Doordacht lichtontwerp houdt rekening met deze interactie om de beoogde esthetiek van een ruimte te behouden of te verbeteren.
Lichtkleur
De kleur van het licht is zowel een technische als een emotionele overweging, gevormd door de spectrale compositie en hoe die met de ruimte omgaat. Hoewel de voorkeuren voor lichtkleuren zeer subjectief zijn, is het bereiken van de juiste toon cruciaal om een omgeving te creëren die gastvrij, energiek of sereen aanvoelt.
Ze nodigen ons uit om nog eens over verlichting na te denken en het niet als een technische bijzaak te zien, maar als een integraal onderdeel van het ontwerp dat een grote invloed heeft op hoe we de ruimtes om ons heen waarnemen, bewonen en verbinden. De principes van Liljefors blijven een hoeksteen van modern verlichtingsontwerp en begeleiden professionals bij hun streven naar goed licht dat de menselijke ervaring en het welzijn echt verbetert.